Ben jij klaar voor jouw Zonnewende?

Zaterdag is het Midzomer, 21 juni, ook wel de zonnewende genoemd. Het moment waarop de zon haar hoogste punt bereikt aan de hemel – de langste dag van het jaar. In veel culturen werd dit gevierd als een krachtig keerpunt in het jaar: een tijd van overvloed, licht en groei. Alles wat gezaaid is in het voorjaar kan nu geoogst worden. De zomer stimuleert actie. We hebben energie voor tien. Even feest en een moment van bezinning…en dan productie draaien dus!

Er is in de laatste honderd jaar heel wat veranderd. Velen van ons kijken uit naar de zomervakantie. De BV Nederland draait in juli en augustus slechts op halve kracht. Dat was vroeger wel anders. De zomervakantie is ooit ontstaan om kinderen mee te laten werken op het land. Er moest juist gewerkt worden. Pas aan het eind van de zomer, als de oogst binnen was, kwam er tijd om uit te rusten en je voor te bereiden op de winter. Juist als wij tegenwoordig weer in volle vaart doorstomen tot de kerstvakantie.

We zijn behoorlijk losgekoppeld van de natuur. We denken dat de tijd een rechte lijn is en we telkens harder kunnen groeien. We plegen roofbouw op onszelf en onze organisaties. En juist dat kost op de lange termijn alleen maar geld. Het kan zo anders, als we een voorbeeld nemen aan de natuur. Want groei, dat is een cyclisch proces. De vier seizoenen vormen een krachtige metafoor voor een bedrijf dat duurzaam bouwt aan de toekomst.

Steeds meer bedrijven werken met ons ‘Vier seizoenen model’. De seizoenen hebben we doorvertaald naar vier pijlers die in jouw leiderschap niet mogen ontbreken. Vier pijlers waarmee je jouw energie en die van je mensen optimaliseert.

Reflecteren – Vitaliseren – Ambiëren – Realiseren

Je bouwt een organisatie waarin mensen leren van hun fouten, slimmere keuzes maken en daardoor steeds effectiever worden. Niet door druk op de ketel en steeds harder werken. Wel door het juiste te doen op het juiste moment. Maak van deze Midzomer jouw zonnewende en duik dieper met ons in het ‘Vier seizoenen model’!

Leidinggeven in het ritme van het jaar; wat betekent dat?

Als ik terugkijk op mijn eigen leiderschap bij een grote multinational, stond ik altijd aan; in de zomerstand dus. Ik ging vol enthousiasme en ambitie vooruit. Rust en reflectie kregen minder aandacht. Mezelf afvragen wat m’n team echt nodig had, daar kwam ik lang niet altijd aan toe. Nu, in mijn ondernemerschap en het begeleiden van directies en ondernemers, merk ik vaak bij hen dezelfde ambitieuze drive. ‘Gas erop.’

Later besefte ik dat leiderschap, net als de natuur, cyclisch is. Het beweegt mee met ritmes en seizoenen. Elk seizoen brengt zijn eigen energie mee. Je effectiviteit vergroot aanzienlijk als je hierop meebeweegt.

De herfst vraagt om evaluatie en afronding, de winter biedt ruimte voor rust, reflectie en bezinning en de lente roept om vernieuwing en initiatief. Door hier bewust op in te spelen ontstaat er een ritme dat niet alleen natuurlijk aanvoelt, maar ook bijdraagt aan duurzame prestaties — voor jezelf én voor je team.

Leiderschap volgens de 4 seizoenen
Alles in de natuur beweegt in cycli: dagen, weken, maanden, jaren. Zelfs je ademhaling kent een ritme. Deze natuurlijke beweging kunnen we ook toepassen op leiderschap. De metafoor van de 4 seizoenen biedt een krachtig model om de dynamiek van leiderschap en teamontwikkeling te begrijpen en hierop in te spelen. Zo benut je de effectiviteit en potentie van het team ten volle.

Hoe werkt leiderschap volgens de seizoenen?

☀️ De zomer staat in het teken van pijler 4: Realiseren. De zon hoog aan de hemel. Het voorbereidende werk in de lente komt nu tot volle wasdom. Dit is het seizoen waarin het uitvoerende werk plaatsvindt, je resultaten boekt en successen viert.

Wat zijn acties in de zomer?
Als leider ben je in de zomer degene die de energie hooghoudt. De zomer vereist focus. Je begeleidt je team om productief te blijven, ondanks de hitte van drukte en deadlines. Als manager ben jij de orkestleider die zorgt dat iedereen gemotiveerd blijft en zich verbonden voelt met het gezamenlijke doel.

Een typische actie van de leider om het team gefocust en betrokken te houden is continue afstemming van de prestatie verwachtingen. Goede en duidelijke communicatie is essentieel. Dan worden resultaten zichtbaar. Successen stapelen zich op en er heerst een sfeer van voldoening. Je neemt de tijd om deze prestaties te vieren – een simpel bedankje, een feestelijk samenzijn, erkenning voor wat is bereikt.

Verbinding en afstemming
Als je merkt dat de samenwerking binnen het team of tussen teams stroef verloopt, heeft het weinig zin om te blijven duwen op de resultaten. Dit zal het onderlinge onbegrip alleen maar uitvergroten. Het is juist van belang meer begrip te krijgen voor elkaars activiteiten. Hiervoor leggen we het fundament in de spreekwoordelijke herfst en de winter.

Tijdens de zomer hoeven we dan alleen maar korte momenten te organiseren waarin we juist even vertragen. Een gezamenlijke lunch waarbij telkens een of twee teamleden (uit verschillende teams) iets over zichzelf en hun werk delen. Een dagstart met een korte ‘stand-up’ waarin iedereen vertelt waar ze aan werken en wat ze nodig hebben van anderen. Dit bevordert transparantie en zorgt ervoor dat teamleden zich meer betrokken voelen bij elkaars werk.

De herfst is het seizoen van pijler 1: Reflecteren. Je ziet dat kleuren veranderen, bladeren vallen en er hangt een gevoel van afronding in de lucht. De energie keert zich naar binnen.

Wat zijn acties in de herfst?
De herfst vraagt om evaluatie. Je helpt je team om te leren van het verleden en je legt de basis voor de volgende cyclus. Je kijkt terug op wat is bereikt. Je onderstreept de successen en kijkt kritisch naar wat minder goed gaat. Je stelt jezelf en je team vragen: Wat hebben we geleerd? Wat kunnen we anders doen? Welke aanpassingen zijn nodig om klaar te zijn voor de toekomst?

Als leider ben je de coach of mentor, die precies de juiste vragen stelt. Je neemt bewust tijd om te vertragen, omdat je weet dat je die tijd later in het proces in veelvoud terugverdient. Je begint te bouwen aan zelfinzicht en zelfsturing door je team. Je mensen leren dat ieder project, iedere actie een ervaring oplevert waardoor je kunt groeien.

Evaluatie
Een grondige evaluatie is hèt leermoment bij uitstek. Helaas wordt dit vaak te snel afgehandeld. Om een volledige evaluatie te krijgen, is het belangrijk om niet alleen te focussen op de inhoud (I) maar ook op het proces (P) en de onderlinge relatie (R), een IPR evaluatie dus.

Inhoudelijke vragen zijn gericht op doelstellingen, resultaten en inhoudelijke keuzes. Denk bijvoorbeeld aan:

• In hoeverre zijn de gestelde doelen behaald?
• Welke inhoudelijke keuzes werkten goed en welke minder?
• Wat leren we uit de verzamelde data?
• Hoe hebben we ingespeeld op relevante trends of ontwikkelingen?
• Wat zeggen de gegevens over de impact van het project?

Duidelijke en meetbare doelen zijn belangrijk om de gewenste ontwikkeling goed te volgen en te begeleiden. De leider bewaakt de prioriteiten en zorgt ervoor dat het team gefocust blijft op wat belangrijk is.

Procedurele vragen gaan over het proces, de organisatie en uitvoering. Voorbeelden van deze vragen zijn:

• Hoe waren de verantwoordelijkheden en rollen verdeeld?
• In hoeverre waren de planning en deadlines realistisch en haalbaar?
• Hoe effectief en efficiënt is het werkproces verlopen?
• Op welke manier is gebruikgemaakt van beschikbare middelen en expertise?
• Wanneer werd er geëvalueerd en bijgestuurd waar nodig?

Relationele vragen zijn vragen over de samenwerking, communicatie en teamdynamiek. Denk aan vragen als:

• Hoe verliep de samenwerking binnen het team of tussen partners?
• In hoeverre voelden teamleden zich betrokken en gehoord?
• Hoe is er omgegaan met verschillen van inzicht of conflicten?
• Op welke manier is er gebouwd aan onderling vertrouwen en respect?

Hierbij is het belangrijk om niet alleen ‘rationeel’ naar de teamdynamiek te kijken. Juist de emoties die mensen ervaren geven aan waar het aan onderling vertrouwen ontbreekt. Bij Paradise Shaper geven we daarom veel aandacht aan emoties: Waar komen ze vandaan? Wat zijn de ‘red buttons’ waarmee je rondloopt? Hoe ga je om met stress en frustratie op het werk? Als er voldoende veiligheid gecreëerd wordt om juist deze aspecten te bespreken, komt er ruimte voor echte verbinding en samenwerking.

❄️ De winter staat met zijn koude en heldere lucht voor rust, herstel en heroriëntatie. En dat is pijler 2: Vitaliseren. De winter is het seizoen van ‘terug naar de kern’ en het opladen van de batterij.

Wat zijn acties in de winter?
Als leider bied je je team ruimte om op adem te komen. In een drukke werkomgeving nemen we vaak weinig tijd om stil te staan bij waar we voor staan, wat we werkelijk nodig hebben om goed te functioneren en onze gezamenlijke afspraken. Hier vindt een proces plaats waarin elk teamlid vrijwillig een stukje autonomie opgeeft om zich te committeren aan het team. Zo ga je van ‘IK’ naar ‘WIJ’. Dit kun je doen door onderlinge gesprekken in het team te faciliteren. Tegelijkertijd neem je zelf ook de tijd om je visie opnieuw te vormen. Je denkt na over wat de toekomst brengt en hoe je je team kunt voorbereiden op de uitdagingen die komen.

Verdiepende gesprekken met de Vitale Cirkel
Om het team op te laden is de Vitale Cirkel een prachtige oefening. De oefening biedt teamleden de kans om zich bewust te worden van hun energie management gedurende de dag. Door dit samen te bespreken ontstaat ruimte voor begrip, samenwerking en groei.

Als je de Vitale Cirkel wilt introduceren, begin je met een korte uitleg over het doel van de oefening. Benadruk dat de gesprekken dienen voor verdieping en niet voor beoordeling. Dit helpt om een open sfeer te creëren. Vervolgens krijgt ieder teamlid de tijd om in stilte een aantal vragen te beantwoorden, zoals:

Wat gaat er goed in mijn werk? Wat kost mij energie? Waar ben ik trots op? Wat zou ik anders willen doen? En wat heb ik nodig om me verder te ontwikkelen?

Hiermee help je om gedachten te ordenen en bewust stil te staan bij wat iemand voelt en ervaart. Na de individuele verdieping worden deelnemers uitgenodigd om in tweetallen of drietallen met elkaar in gesprek te gaan. De nadruk ligt op luisteren zonder oordeel. De kunst is om elkaar ruimte te geven en eventueel verdiepende vragen te stellen. Dat zorgt vaak voor verrassende inzichten en verbinding.

Vervolgens komt de groep bijeen en worden opvallende inzichten gedeeld, zonder persoonlijke details te hoeven noemen. Denk aan vragen als: Wat valt op? Welke thema’s keren terug? Wat kunnen we hier als team van leren?

Rond de Vitale Cirkel af met een korte gezamenlijke reflectie. De facilitator vraagt bijvoorbeeld: Wat neem jij mee uit deze oefening? of Wat wordt jouw eerstvolgende stap? Op die manier wordt introspectie niet alleen iets dat plaatsvindt in het moment, maar ook iets dat doorwerkt in de dagelijkse praktijk.

De lente is het seizoen van vernieuwing, en dat is pijler 3: Ambiëren. Als je buiten bent, voel je de frisse lucht en zie je de eerste knoppen door de aarde heen breken. Dit is het seizoen van potentie en belofte.

Als leider sta je aan het begin van een nieuw project of een frisse start. Je voelt de energie van mogelijkheden om je heen.  Je spreekt met enthousiasme over de toekomst, inspireert je mensen om nieuwe wegen te verkennen en geeft ze ruimte om te experimenteren. Niet alles zal tot ontwikkeling leiden, maar dat geeft niet. Het gaat nu om het proberen, het starten, het bouwen van momentum.

De lente vraagt om moed en verbeeldingskracht. Als leider ben je de visionair die de mogelijkheden ziet, de optimist die kansen omarmt en de motivator die anderen aanmoedigt om te groeien.

Wat zijn acties in de lente?
Leiders die vernieuwing en groei stimuleren luisteren actief, maken ruimte vrij voor experimenten en geven stimulerende feedback. In goed geleide brainstormsessies zie je deze elementen terugkomen. Ze werken katalyserend en geven veel energie.

Brainstormen
Wanneer je een brainstormsessie leidt, begin je bijvoorbeeld met een korte check-in waarin iedereen een recent succes deelt. Dit helpt om een positieve en open sfeer te creëren. Vervolgens introduceer je de ‘Wat als?’-methode: je stelt vragen als “Wat als we morgen geen website meer zouden hebben?” of  “Wat als onze dienst gratis zou zijn?”

Teamleden reageren hierop met wilde ideeën, zonder dat ze direct beoordeeld worden. Je noteert alles zichtbaar in verschillende kleuren op een groot vel papier of digitaal bord. Tekeningen zijn altijd welkom om de creatieve geest te bevorderen.

Daarna laat je het team in kleine groepjes werken aan een mindmap, waarbij ze één kernbegrip (bijv. ‘klantbetrokkenheid’) centraal zetten en daaromheen associatief ideeën clusteren.

Aan het eind van de sessie kies je samen de meest kansrijke ideeën om verder uit te werken. Je bedankt iedereen expliciet voor de inbreng en benadrukt dat alle bijdragen waardevol waren, ongeacht of ze worden uitgevoerd. Zo versterk je het gevoel van veiligheid en betrokkenheid.

Samenvatting

Het leiderschap volgens de vier seizoenen is meer dan alleen een krachtige metafoor – het is ook daadwerkelijk verweven met de ritmes van de natuur zelf. Net zoals de lente, zomer, herfst en winter elk hun eigen tempo en karakter hebben, vraagt ook leiderschap om mee te bewegen met de werkelijke seizoenen van het jaar. In de lente voelen we natuurlijke vernieuwingsdrang, in de zomer bruisen we van energie, de herfst nodigt uit tot oogsten en reflecteren, en de winter vraagt om rust en heroriëntatie.

Door bewust leiding te geven in samenhang met deze natuurlijke cycli, ontstaat er ruimte voor duurzamer presteren, diepere verbinding en meer betekenisvolle groei – voor jezelf als leider én voor je team. Het vier seizoenen model nodigt je uit om niet harder, maar wijzer te werken – en precies dát te doen waar dit moment om vraagt.

Jouw team begeleiden

Is jouw team vooral aan het draven en rennen? Wil je werken aan een cultuur waarin het echte gesprek tussen teamleden plaatsvindt? Bij Paradise Shaper zijn wij expert in het begeleiden van jouw team en het bouwen van een cultuur van aanspreken en stevige samenwerking. Wij creëren de veilige sfeer waarin medewerkers zich openen, zich autonoom voelen en met elkaar het diepere gesprek aangaan. Samen werken we aan het onderlinge vertrouwen, maken we team afspraken en bepalen we de stappen die nodig zijn om echt te kunnen groeien.

Lees hier meer over ons Team Impact programma. Een interactief programma, waarbij oefenen en uitvoeren centraal staan. Het programma wordt ondersteund door online modules met dagelijks een korte video of podcast. Zo zorgen we ervoor dat inzichten en vaardigheden meteen verankerd worden. Wil je een keer sparren over de mogelijkheden om jouw team door ons te laten begeleiden? Neem contact met ons op voor een vrijblijvende afspraak. We kijken uit naar het gesprek!

Wij kijken ernaar uit om met je aan de slag te gaan!

Warme groet, Team Paradise Shaper